Waarom verdient literatuur een centrale plek in het onderwijs?
Literatuur is belangrijk voor de ontwikkeling
Literatuur kan een essentiële rol spelen in iemands intellectuele, emotionele en sociale ontwikkeling. Het stelt een lezer in staat om zich te verbinden met diverse ideeën, culturen en perspectieven. Literatuur verdient dan ook – om meerdere redenen – een prominente plek in het onderwijs:
- Taalontwikkeling
Het lezen van literatuur verbetert de taalontwikkeling van leerlingen. Literaire teksten zijn rijke teksten en bevorderen de uitbreiding van de woordenschat, verbeteren het tekstbegrip en dragen bij aan een betere schrijfvaardigheid. - Vorming van het kritisch denkvermogen
Literaire werken bevatten vaak diepgaande thema’s en complexe verhalen met gebruik van literaire middelen. Ze stimuleren leerlingen om na te denken, te analyseren en kritische vragen te stellen over de tekst. Dat bevordert hun kritisch denkvermogen. - Vermaak en ontspanning
Het lezen van boeken, verhalen en poëzie kan een plezierige ervaring zijn die leidt tot ontspanning. - Persoonsvorming
Het lezen van boeken en verhalen kan leerlingen helpen vorm te geven aan hun identiteit. Ze kunnen zichzelf en hun plaats in de wereld beter leren begrijpen via voor hen herkenbare personages en meeslepende verhalen. - Sociale vorming
Literaire werken bieden de mogelijkheid om in de schoenen van personages te stappen en zo verschillende perspectieven en levenservaringen te begrijpen. Bij je leerlingen kan dit hun inlevingsvermogen en tolerantie bevorderen en hen helpen om complexe menselijke emoties en relaties te begrijpen. - Creativiteit
Jezelf verliezen in een verhaal kan je verbeelding en creativiteit stimuleren. Ook kan lezen je leerlingen ertoe zetten om hun eigen creativiteit te ontwikkelen, nieuwe ideeën en perspectieven te ontdekken, en eventueel zelf iets te gaan schrijven. - Culturele vorming
Literatuur is een spiegel van haar tijd, van de cultuur, geschiedenis en samenleving waarin het is geschreven. Het lezen van literatuur biedt leerlingen zodoende inzicht in verschillende tijdsperioden, maatschappelijke contexten en culturen. Dit helpt om hun eigen culturele bewustzijn te vergroten. - Burgerschap en sociale verantwoordelijkheid
In veel boeken en verhalen worden sociale kwesties en maatschappelijke vraagstukken aangekaart. Het lezen en bespreken van dergelijke werken helpt leerlingen bewust maken van de wereld om hen heen en vormt een aanmoediging om actief bij te dragen aan de samenleving. - Morele en ethische overwegingen
Menig literair werk bevat ethische dilemma’s en morele kwesties. Deze elementen dagen leerlingen uit om na te denken over wat zij daarvan vinden, en wat hun eigen waarden en overtuigingen zijn. Zo worden zij aangezet tot diepgaande reflectie over ethische kwesties.

Wil je meer weten over waarom het belangrijk is om literatuur te lezen? In de bundel Lezen in beweging (Stichting Lezen, 2024) schrijft Jeroen Dera hierover het artikel ‘Waarom moeten we eigenlijk al die boeken lezen? Hoe docenten Nederlands het lezen van literatuur legitimeren richting hun leerlingen in de bovenbouw havo en vwo.’