Hoe stimuleer je de leesmotivatie van verschillende type lezers?
Vier typen lezers met verschillende begeleidingsbehoeftes
De leesmotivatie van leerlingen verschilt. Zij kunnen dan ook verschillende vormen van ondersteuning gebruiken. Hoe speel je in op elk type lezer? Globaal zijn er vier te onderscheiden:
- de niet-lezer
- de geïnteresseerde niet-lezer
- de af-en-toe-lezer
- de fervente lezer
De niet-lezer stimuleren
Niet-lezers zijn moeilijk aan te sporen tot lezen, maar onmogelijk is het zeker niet. Soms staan ze onverschillig tegenover lezen, in andere gevallen voelen ze een afkeer en mijden ze lezen. Leesvermijders doen tijdens de les bijvoorbeeld alsof ze lezen, stoppen er zo min mogelijk tijd en moeite in en gaan leesopdrachten uit de weg. Ze ervaren negatieve emoties tijdens het lezen, zoals verveling, frustratie of angst. Ook voelen ze zich vaak onzeker over hun leesvaardigheid.
Als leesweerstand ontstaat bij een leerling die voldoende leesvaardig is, is dat doorgaans door toedoen van negatieve leeservaringen. Om het tij te keren, is het dan zaak om drempels zoveel mogelijk weg te nemen. Voor alle leerlingen zijn succeservaringen belangrijk, maar voor deze groep geldt dat in het bijzonder. Door hen te helpen teksten te vinden die aansluiten bij hun leesniveau en interesse, en door extra hulp te bieden bij het begrijpen van teksten, kunnen deze leerlingen zelfvertrouwen opbouwen.
Niet-lezers vinden lezen vaak onbelangrijk. Laat hen dus de waarde van lezen ervaren, bijvoorbeeld door voor te lezen, luisterboeken in te zetten of hen teksten te geven over thema’s die hen interesseren.
Ook voor onverschillige niet-lezers zijn positieve leeservaringen van groot belang. Het zelf kiezen van een geschikt boek is voor hen vaak nog lastig, dus hierbij kunnen ze jouw steun goed gebruiken.
De geïnteresseerde niet-lezer stimuleren
Bij dit type lezer gaat het, zoals de naam al aangeeft, om leerlingen die niet lezen, maar hier welwillend tegenover staan. Vaak zijn dit leerlingen die door de bomen het bos niet meer zien: ze willen misschien wel een leuk boek uitkiezen, maar weten niet waar te beginnen. Je kunt hen, net als niet-lezers, helpen bij het kiezen van boeken door een voorselectie te maken op basis van hun interesses. Je kunt hun leesinteresse ook opwekken door bijvoorbeeld een intrigerende of spannende passage uit een boek voor te lezen. Of laat leerlingen elkaar boeken aanprijzen.
Het creëren van een leesroutine is voor deze leerlingen belangrijk. Organiseer op een vast moment voorlezen en vrij lezen in de klas, en moedig leerlingen aan om ook thuis op een vast moment te lezen. Maak leerlingen duidelijk dat ze een boek niet uit hoeven te lezen: als het niet bevalt, kunnen ze ook in een ander boek beginnen.
De af-en-toe-lezer stimuleren
Af-en-toe-lezers zijn enigszins wispelturig in hun leesmotivatie. Op sommige momenten willen ze graag lezen, op andere momenten vermijden ze het liever.
Af-en-toe-lezers hebben de neiging om veilige keuzes te maken: boeken waarvan ze al weten dat ze die leuk zullen vinden, zoals bijvoorbeeld boeken uit een serie. Ze hebben jouw hulp of die van iemand anders nodig om verder te kijken dan die vertrouwde teksten. Door boeken voor hen te kiezen met nieuwe en vertrouwde elementen, help je hen om hun leessmaak stapsgewijs te verbreden.
De fervente lezer stimuleren
Fervente lezers zijn sterk intrinsiek gemotiveerd om te lezen. Ze doen niets liever dan wegkruipen in een boek of praten over hun leeservaringen. Geen wonder dat ze van alle typen de beste leesprestaties behalen.
Toch betekent dit niet dat ze geen ondersteuning nodig hebben. Je kunt fervente lezers uitdagen om moeilijkere of andersoortige boeken te lezen dan ze gewend zijn. Fervente lezers halen daarnaast energie uit het delen van hun leeservaringen en liefde voor lezen met anderen. Je kunt hierin voorzien door boeken te promoten in de klas via boekgesprekken. Zo kunnen deze fervente lezers hun tips delen en een voorbeeldfunctie vervullen. Zo helpen ze ook hun klasgenoten. Het platform Hebban in de Klas kan dit soort boekpromotie in de klas ondersteunen.