Welke invloed heeft ouderbetrokkenheid op de leesontwikkeling?

Invloed op leesvaardigheid, leesmotivatie en leesgedrag 

Het is essentieel dat ouders/verzorgers hun kinderen aanmoedigen te lezen. Een actieve leesopvoeding vanaf de geboorte, en een rijke leesomgeving thuis stimuleren namelijk de leesvaardigheid, leesmotivatie en leesgedrag. En die leiden weer tot betere schoolprestaties. Onderzoek laat zien dat ouders/verzorgers vanaf het moment dat hun kinderen doorstromen naar het voortgezet onderwijs steeds minder aandacht besteden aan de leesopvoeding. Dit terwijl ouderbetrokkenheid ook na de basisschoolperiode een positieve impact heeft.  

Leesaanbod, leesvoorbeeld en leesbegeleiding 

Ouders/verzorgers spelen dus een essentiële rol in de leesopvoeding. Ze kunnen op verschillende manieren lezen bij hun kinderen onder de aandacht brengen. Denk daarbij aan: 

• zorgen voor leesaanbod in huis; bijvoorbeeld door boeken te kopen bij de boekhandel, te lenen bij de Bibliotheek of een abonnement te nemen op een krant of tijdschrift.  
• een leesvoorbeeld te zijn; bijvoorbeeld door te lezen in het bijzijn van hun kinderen.  
• leesbegeleiding geven; bijvoorbeeld door interesse te tonen in het leesgedrag, voor te lezen, samen te lezen of hulp bij boekkeuze te bieden. 

Alle drie de vormen van leesopvoeding hebben een positief en levenslang effect op de leesvaardigheid, het leesgedrag en de leesmotivatie van kinderen en jongeren. Kinderen die opgroeien in een huis met boeken en lezers, zullen zichzelf eerder als lezer zien, zelfs als ze in hun tienerjaren een leesdip ervaren.   

Druk van ouders/verzorgers

Toch heeft betrokkenheid van ouders/verzorgers bij de leer- en leesontwikkeling van hun kinderen niet altijd een positief effect. Kinderen die vanuit huis veel prestatiedruk ervaren, blijken in de eerste twee jaar van het voortgezet onderwijs minder hoge cijfers te halen dan kinderen die deze druk niet ervaren. Dit geldt zowel voor vmbo-, havo-, als vwo-leerlingen. Specifiek kijkend naar het lezen van boeken laat onderzoek zien dat kinderen die door hun ouders/verzorgers verplicht worden om boeken te lezen, vaker leesweerstand ontwikkelen. Het is daarom belangrijk dat ouders/verzorgers het lezen in de vrije tijd ongedwongen stimuleren, bijvoorbeeld door met elkaar te bespreken welk soort boeken ze leuk vinden.  

De invloed van sociaal-economische status 

Sociaal-economische status (SES) verwijst naar de positie die iemand heeft in de maatschappij, en de mate waarin iemand de mogelijkheid heeft sociaal-maatschappelijke goederen te maken en consumeren. Opleidingsniveau, beroep en inkomen kunnen hierbij bepalend zijn. De SES-status van ouders/verzorgers bepaalt in sterke mate de leesopvoeding, waarbij vooral het ouderlijk opleidingsniveau een belangrijke factor is. Gemiddeld krijgen kinderen van ouders/verzorgers met een ‘hogere’ status een intensievere leesopvoeding dan kinderen van ouders/verzorgers met een ‘lagere’ status. Het is belangrijk te benadrukken dat het hier over gemiddeldes gaat. De verschillen binnen deze groep zijn groot. 

Ouders/verzorgers met een afstand tot sociaal-maatschappelijke goederen (een ‘lage’ SES) kunnen zich sneller geïntimideerd voelen tijdens contacten met leraren en andere onderwijsprofessionals. Je kunt ze helpen door hen gericht te vragen welke ondersteuning ze vanuit school nodig hebben. Wijs ouders/verzorgers bijvoorbeeld op de mogelijkheid van een gratis bibliotheekabonnement voor jongeren tot 18 jaar.  

Meertalige gezinnen

Het is geen enkel probleem als ouders/verzorgers hun kinderen thuis boeken en teksten in een andere taal dan het Nederlands aanbieden. Dit komt omdat het bieden van een taalrijke thuisomgeving losstaat van welke taal, talen of dialecten er thuis gesproken worden. Het is de talige interactie van ouders/verzorgers met hun kinderen en de geboden leesomgeving die bepalend zijn voor de leesontwikkeling.