Hoe kun je meertaligheid waarderen en benutten?
Openstaan
Als school openstaan voor andere talen en culturen is de eerste stap naar een inclusieve leeromgeving. Het waarderen en zichtbaar maken van verschillende talen in de school versterkt dit, bijvoorbeeld door meertalige woordenlijsten en een ‘Welkom’ in alle talen in je klaslokaal op te hangen, boeken in allerlei talen in de collectie van de schoolbibliotheek op te nemen of leerlingen een talenpaspoort laten maken. Je laat zo zien dat alle talen een plek hebben in de school.
Een stap verder gaat het benutten van de meertalige kennis en vaardigheden van leerlingen in de les. Je maakt doelbewust en systematisch gebruik van alle in de klas aanwezige talen en zet meertaligheid in als didactisch kapitaal. Translanguaging kan een manier zijn om leerprocessen te ondersteunen. Hierbij sta je leerlingen toe meerdere talen te gebruiken bij het lezen, schrijven en spreken. Bijvoorbeeld door samen met de leerlingen te achterhalen wat belangrijke woorden en concepten uit een tekst betekenen in de thuistaal. Ook leerlingen informatie over het onderwerp van de tekst in hun thuistaal te laten opzoeken, voordat ze de tekst in het Nederlands lezen, helpt hen grip te krijgen op een tekst. Op deze manier versterk je het leerproces.
Een visie op meertaligheid
Een effectieve visie op meertaligheid begint bij een taalbeleid (of beter: talenbeleid) dat duidelijk maakt hoe jullie binnen de school meertaligheid waarderen en benutten. Dit beleid kan doelen en richtlijnen formuleren om bij te dragen aan een inclusieve en rijke taalomgeving waarin alle talen er mogen zijn.
Een belangrijke eerste stap is het vergroten van het bewustzijn over de waarde van meertaligheid bij leerlingen en leraren. Vervolgens kun je gaan nadenken wat het betekent om talen te erkennen en te benutten in het onderwijs. Door dit bewustzijn te versterken, stimuleer je niet alleen de taalvaardigheid in het Nederlands, maar ook de nieuwsgierigheid en waardering voor verschillende taal- en cultuuruitingen.
Praktische manieren om meertaligheid te waarderen en te benutten in de klas
- Maak talige diversiteit zichtbaar
Denk aan het gezamenlijk opstellen van een meertalige woordenlijst of het maken van een mindmap met belangrijke vaktermen in verschillende talen. Door deze zichtbaar in het lokaal op te hangen, laat je als leraar zien dat alle talen er mogen zijn en gewaardeerd worden. - Vergelijk talen
Daarnaast kun je aandacht besteden aan het vergelijken van woorden en zinnen in verschillende talen. Dit versterkt het taalbewustzijn en helpt leerlingen om patronen te herkennen die bijdragen aan hun leesvaardigheid. Vraag bijvoorbeeld of leerlingen overeenkomsten en verschillen zien tussen bepaalde woorden in hun thuistaal en het Nederlands. Hierdoor krijgen zij inzicht in taalstructuren en betekenissen. - Bied voorbereiding op complexe teksten
Een effectieve manier om meertalige leerlingen te ondersteunen is door hen bewust voor te bereiden op het lezen van complexe teksten. Zo kun je hen stimuleren om, voorafgaand aan het lezen, informatie in hun thuistaal op te zoeken. Denk aan het bekijken van een video of het lezen van een korte tekst over hetzelfde onderwerp. Dit helpt hen om voorkennis op te bouwen, waardoor ze de Nederlandstalige tekst gemakkelijker kunnen begrijpen. - Zorg voor interactie in de thuistaal
Ook interactie speelt een belangrijke rol. Laat leerlingen in hun thuistaal over een tekst praten, voordat zij er vragen over beantwoorden in het Nederlands. Dit kan helpen om de tekst beter te begrijpen en begrippen scherper te definiëren. Bespreek daarna gezamenlijk in het Nederlands wat ze hebben geleerd en maak expliciet de koppeling tussen het Nederlands en de thuistalen, zodat de vaktaal zich in beide talen verder ontwikkelt. - Laat leerlingen in gesprek gaan met familie en vrienden
Moedig je leerlingen aan om over de gelezen teksten te spreken met familieleden en vrienden die dezelfde thuistaal spreken. Het bespreken van inhoudelijke onderwerpen in een vertrouwde taalomgeving helpt om de begrippen verder te verankeren en een bredere kijk op de inhoud te ontwikkelen.